Không nên cho chính phủ quyền kết án tử hình

Lời người dịch: Theo bài báo này thì thi hành án tử hình là việc làm vô cùng tốn kém, có nhiều sai sót, nhiều người bị giết oan. Án tử hình không thực hiện được những chức năng mà những người ủng hộ nó kì vọng: cải tạo người tù và giảm bớt tội phạm. Nó chỉ còn là một vụ báo thù được hợp pháp hóa mà thôi. Với những oan khuất như trong vụ người tù Nguyễn Thanh Chấn mà chúng ta vừa được biết gần đây (nếu lúc đó ông bị tử hình thì làm sao sửa chữa được nữa), phải chăng đã đến lúc những người có lương tri cùng khởi thảo Kiến nghị đề nghị Quốc hội xóa bỏ án tử hình. Thiết nghĩ đây cũng là một trong những hoạt động của xã hội dân sự. Mong lắm thay.

[Mises Daily, 29/10/2013] Nhóm đánh giá tội tử hình bang Texas thuộc Hiệp hội luật sư Mĩ vừa mới xem xét hệ thống án tử hình ở Texas và đã phát hiện những điều không làm ai ngạc nhiên - đó là một chương trình tốn kém, quản lí kém và có nhiều sai lầm. Công trình phân tích, do các chuyên gia pháp lý và cựu quan chức dân cử tiến hành chỉ ra rằng, bang Texas sử dụng những phương pháp lỗi thời, thiếu khoa học, và không đáng tin nhằm chứng minh tội lỗi. Nhiều cải tiến đã được đề xuất nhằm ngăn chặn những bản án sai trái và bảo đảm thủ tục theo đúng luật pháp.

Chính hệ thống án tử hình của mà Thống đốc Perry và một số người tiền nhiệm của ông rất tự hào đã dẫn đến những hậu quả thảm khốc. Hệ thống này phải chịu trách nhiệm về việc kết án oan ít nhất 12 người và sau đó đã đưa những người này ra khỏi buồng giam tử tội và có thể một số người khác thậm chí đã bị tử hình oan. Carlos DeLuna đã bị tử hình mà thiếu bằng chứng pháp lí, cẩu thả trong quá trình điều tra hiện trường, và quan trọng nhất là có một nhân chứng sau này nói rằng ông chắc chắn 50 phần trăm rằng DeLuna là thủ phạm. Claude Jones đã bị xử tử vào năm 2000, một phần là dựa vào phân tích sợi tóc tìm thấy tại hiện trường. Sau đó người ta đã chứng minh rằng các phân tích tóc đó là không khoa học, và mới đây bằng chứng ADN cho thấy đó hoàn toàn không phải là tóc của Jones. Cameron Todd Willingham đã bị hành quyết vào năm 2004 trước hết là do các nhà điều tra địa phương chứng minh rằng vụ phóng hỏa là nguyên nhân của đám cháy làm chết ba người con gái của của ông ta. “Chứng cứ” này sau đó đã bị chín chuyên gia cứu hỏa vạch trần, những chuyên gia này đã xem xét lại vụ án và xác định rằng đấy là tai nạn bi thảm, chứ không phải cố ý phóng hỏa.

Nhân dân bang Texas tiếp tục phải đóng thuế cho chương trình này, một chương trình trao quá nhiều quyền lực cho nhà nước và thường thất bại thảm hại. Chi phí trung bình cho một án tử hình vào năm 1992 tại Texas là 2.300.000 USD, trong khi cho một án tù trung thân là 750.000 USD. Hạt Jasper County, bang Texas, buộc phải tăng thuế bất động sản lên gần 7% chỉ để chi trả cho một phiên tòa có án tử hình. Một án tử hình duy nhất ở hạt Gray, bang Texas, là một phần lí do làm cho hạt này không tăng số lượng viên chức và không tăng thuế. Chi phí ở các địa phương, tiểu bang và liên bang là gánh nặng đối người nộp thuế trong khi án tử hình không ngăn chặn được tội phạm[1].

Chi phí cao, thường xuyên có sai lầm, và quyền lực mà án tử hình trao cho nhà nước không chỉ giới hạn trong Texas. Trên toàn quốc, từ năm 1976 đã có hơn 140 người bị kết án tử hình oan và được đưa ra khỏi buồng giam tử tội, trong khi nhiều người khác có nhiều khả năng là bị giết oan. Chương trình này tốn kém hơn hẳn án tù-chung-thân-không-được-ân-xá. Thường thì chi phí gia tăng này được chuyển cho công dân dưới dạng thuế bổ sung hoặc nợ công.

Kể từ khi án tử hình được Tòa án tối cao Hoa Kỳ khôi phục vào năm 1976, vô số các các tu chính án trong lĩnh vực lập pháp và tư pháp đã được ban hành. Những tu chính này đã hạn chế đáng kể việc áp dụng án tử hình. Quyết định của tòa án và lập pháp đã kéo dài quá trình khiếu nại, cố gắng hạn chế sự tùy tiện của án tử hình, và thậm chí tạo ra một phiên tòa bổ sung, chỉ áp dụng cho những trường hợp có án tử hình. Cũng như mọi phiên tòa khác, quy định bổ sung của chính phủ và sự tham gia không thể làm cho hoàn mĩ được. Trên thực tế, thất bại mang tính hệ thống cũng vẫn còn và còn khá nhiều. Điều này làm cho 18 tiểu bang bãi bỏ án tử hình.

Khung pháp lí về án tử hình chắc chắn sẽ dẫn đến sai sót. Các công tố viên được bầu có quyền  lực rộng lớn trong việc quyết định có ra bản án tử hình hay không - không phụ thuộc vào mong muốn của nạn nhân hoặc người nhà gia đình nạn nhân. Cân nhắc về mặt chính trị, chứ không phải đạo đức hay pháp lý, đôi khi là động lực thúc đẩy các quan chức dân cử tìm cách đưa ra án tử hình. Ngay cả bồi thẩm đoàn cũng được tổ chức nhằm ủng hộ bản án tử hình. Nếu công tố muốn có án tử hình, thì người phản đối án tử hình thường không được đưa vào bồi thẩm đoàn đó. Nếu riêng điều đó không làm người ta suy nghĩ thì xin nói thêm rằng quá trình kháng cáo thường không nhằm trưng ra bằng chứng mới mà để chứng minh rằng người bị kết án đã được đưa ra xét xử công bằng ngay từ đầu. Đưa ra bằng chứng mới là công việc thiên nan vạn nan. Khung pháp lí này ủng hộ án tử hình và ý chí của chính phủ trong việc bảo vệ các quyền của người dân.

Hệ thống hiện tại không chỉ tạo điều kiện cho người ta dùng ngụy khoa học làm bằng chứng, mà chính phủ còn sẵn sàng chấp nhận, sử dụng và bảo vệ bằng chứng phi khoa học và lời chứng không đáng tin của các chuyên gia thì thật là khủng khiếp. Điều này đã góp phần tạo ra những thất bại to lớn và cuối cùng là những bản án sai lầm. Ngay cả khi người ta đã biết rằng nhiều nội dung của “khoa pháp y” giống nghệ thuật hơn là khoa học, người ta cũng không cho các bồi thẩm đoàn biết về tính chất chủ quan của nó.

Chính phủ Mỹ có quyền lực rất trong việc kết tội tử hình công dân Mỹ, và quyền lực lớn thì dễ dẫn đến lạm dụng lớn. Nhằm ngăn chặn những vụ án oan và lạm dụng, chính phủ đã áp dụng những thay đổi trong quá trình thi hành án tử hình, làm cho nó trở thành cực kì tốn kém, nhằm hạn chế những thảm họa trong tương lai. Ngay cả với những thay đổi như thế, nó vẫn cứ thất bại như thường.

Chấp nhận án tử hình có thể không phải là do những mưu đồ xấu xa và có khả năng là nó xuất phát từ mong muốn đảm bảo công bằng và an ninh. Nhưng, sự độc quyền của chính phủ đối với thủ tục tố tụng hình sự và việc nó không phải chịu trách nhiệm khi hệ thống mắc sai lầm, là nguồn gốc thất bại của hệ thống. Nếu chúng ta muốn hạn chế quyền lực của nhà nước, chúng ta có thể bắt đầu từ việc không để cho nhà nước ban hành án tử hình.

______

Marc Hyden là điều phối viên toàn quốc cuộc vận động của những người Bảo thủ lo lắng về án tử hình, một dự án của phong trào Pháp lí bình đẳng ở Hoa Kỳ.

Chú thích:

(1) Xem: D. Nagin and J. Pepper, “Deterrence and the Death Penalty,” Committee on Law and Justice at the National Research Council, April 2012.

Bài đã đăng trên diendanxahoidansu.wordpress.com

Nguồn bản gốc tiếng Anh: Mises Daily (29/10/2013).  https://mises.org/mises-daily/government-cant-be-trusted-death-penalty

Nguồn bản dịch: https://phamnguyentruong.blogspot.com/2013/11/marc-hyden-khong-nen-cho-chinh-phu.html