Bertrand Russell bàn về tư duy phê phán

Russell mô tả sự tiếp nhận có phê phán nhưng không giáo điều như là thái độ chân thực của khoa học, và thường nói về cách nhìn khoa học, tinh thần khoa học, khí chất khoa học, một thói quen khoa học của trí óc, v.v.., nhưng ông không ...

Ngụy biện viện đến tự nhiên: định nghĩa và ví dụ

Ngụy biện" (fallacy) là một hình thức lập luận sai lầm hoặc thiếu logic, thường được sử dụng để đánh lạc hướng người nghe, che đậy sự thật, hoặc thuyết phục người khác chấp nhận một quan điểm không chính xác. Để tránh sa vào ngụy biện, ta cần phải ...

Lập luận vòng vo: định nghĩa và ví dụ

Ngụy biện" (fallacy) là một hình thức lập luận sai lầm hoặc thiếu logic, thường được sử dụng để đánh lạc hướng người nghe, che đậy sự thật, hoặc thuyết phục người khác chấp nhận một quan điểm không chính xác. Để tránh sa vào ngụy biện, ta cần phải ...

Con chó và con ngựa

Một trong những câu chuyện triết học được Voltaire sử dụng để minh họa về cách sử dụng logic(lý trí) trong đời sống và cách người bình thường sử dụng lẽ thường.

Làm thế nào để trở thành nhà Logic học? - Nghệ thuật suy luận

Đây là bài thứ hai trong loạt bài của Bertrand Russell đã đăng trong tủ sách «Làm Thế Nào Để = How To Series» của nhà xuất bản Haldeman-Julius. Để bản dịch dễ đọc hơn, chúng tôi đã thêm vào đây nhiều tiểu tựa và chú thích không có trong nguyên bản. Một số chú ...

Các phạm trù (Tiết 2)

Các phạm trù (Tiết 1)

Sự hình thành tam đoạn luận - Chương 4

Sự hình thành tam đoạn luận - Chương 3

Sự hình thành tam đoạn luận - Chương 2

Sự hình thành tam đoạn luận - Chương 1

Truyền thông kỹ thuật số và cách nó thúc đẩy xã hội Dân sự (Phần 2)

Sau khi giành độc lập vào năm 1965, Singapore đã xây dựng thể chế chính trị dựa trên các lý tưởng dân chủ do người Anh để lại. Tuy nhiên, sau hơn 50 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng Hành động Nhân dân (PAP), hệ thống chính trị ở ...

Truyền thông kỹ thuật số và cách nó thúc đẩy xã hội Dân sự (Phần 1)

Nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel Milton Friedman từng đưa ra một luận điểm nổi tiếng: Để một xã hội có được tự do chính trị, trước tiên xã hội đó phải đạt được các quyền tự do kinh tế cơ bản (Friedman, 1962). Luận điểm này đã ...

Bí mật thành công của Singapore

Kể từ ngày qua đời, thành tích của Lý Quang Diệu đã trở thành đề tài của nhiều cuộc thảo luận diễn ra trên toàn cầu.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Văn Hóa Đông Tây (Phần 5)

Mấy việc kinh tế, lý tài, công nghệ, thương mãi, chẳng phải nhờ có ảnh hưởng Thái Tây dội qua Nhật Bản mới có, mới biết đâu. Chỉ có thể nói rằng nhờ ảnh hưởng Thái Tây khiến cho Nhật Bản mở mang sửa đổi những việc ấy trở nên ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Văn Hóa Đông Tây (Phần 4)

Trong thời đại duy tân, văn hóa Thái Tây vang dội đến cuộc sinh hoạt chính trị và xã hội Nhật Bản, có hai cái sức mới, thế lực rộng lớn: Xã hội chủ nghĩa và Phụ nữ vận động.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Văn Hóa Đông Tây (Phần 3)

Muốn hình dung ra cái hiện tượng “hóa Tây giữ Đông” của dân tộc Nhật Bản. Ông giáo sư Lafcadio Hearn chép truyện một chàng thanh niên con nhà Thần đạo võ sĩ của Nhật ở giữa thế kỷ XIX, mà ông đặt tên là “Một người bảo thủ”.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Văn Hóa Đông Tây (Phần 2)

Tới đây tưởng độc giả đã thấy rõ rằng: tư tưởng, luân lý, phong tục, tính tình, chính trị, học thuật, mỹ nghệ, nhất thiết những cái hợp lại thành ra một nền văn hóa riêng của Nhật Bản sẵn có từ xưa, đều lấy ở trong nguồn ba đạo ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Văn Hóa Đông Tây (Phần 1)

Nho giáo ở bên Tàu truyền qua nước Nhật, vào khoảng Ứng Thần Thiên hoàng 応神天皇 [Oujin Tennou] năm thứ 16, chiếu theo Tây lịch, nhằm năm 285.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Mở Cuộc Duy Tân (Phần 3)

Vấn đề này cũng nên biết, vì nó có ý nghĩa và có chỗ quan hệ lý thú của nó.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Mở Cuộc Duy Tân (Phần 2)

Công cuộc Nhật Bản duy tân vừa mau chóng mạnh bạo, vừa vĩ đại hoàn toàn, y như lời Minh Trị Thiên hoàng đã thề với trời đất thần minh, khi đã dốc lòng ra tay biến hóa cải lương, thì mỗi việc gì cũng biến hóa cải lương hết ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Mở Cuộc Duy Tân (Phần 1)

Từ nhỏ đến lớn, từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, nào là chính trị giáo dục, nào là văn hóa võ bị, nào là công thương, lý tài, nào là cơ khí, nghệ thuật, cho đến những chuyện y phục tầm thường, tập quán lặt vặt, chẳng sót ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Công Phu Giáo Hóa (Phần 5)

Muốn cho quốc dân có tinh thần độc lập tư trị, thì trước hết phải lo sao cho học vấn được độc lập. Muốn học vấn được độc lập vững vàng thì ta nên mở ra một trường tư học thật lớn, thoát hẳn sự trói buộc của quyền thế, ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Công Phu Giáo Hóa (Phần 4)

Đã nói Mạc phủ không cấm sự học thuốc của Âu châu, vả lại, trong lúc này thầy lang nào học giỏi chữa tài, thì được Mạc phủ và chư hầu kính trọng tin dùng, cho nên những người có chí nghiên cứu học thuật Âu châu, đều đua nhau ...

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Công Phu Giáo Hóa (Phần 3)

Trước hết, có một điều ta nên nhìn biết ngay, là trong cái quy mô lớn lao của Minh Trị Thiên hoàng nhất định cải cách duy tân, việc giáo dục chính là việc chú trọng đầu hết.

[Nhật Bản duy tân 30 năm] - Công Phu Giáo Hóa (Phần 1)

Ngay từ khi mới kết hợp nhau thành dân tộc, xây dựng lên quốc gia, Nhật Bản đã có cái gốc quốc dân giáo dục rồi.

Tại sao những xã hội đã từng có thời thành công lại trở nên xơ cứng và suy tàn

Có hàng trăm lý do được đưa ra nhằm giải thích cho sự sụp đổ của La Mã và sự cáo chung của chế độ cũ ở Pháp vào thế kỷ XVIII. Từ lạm phát và chi tiêu hoang phí đến sự suy kiệt nguồn tài nguyên, rồi những cuộc ...

Giáo dục tư, lợi ích công

Theo Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) của Ngân hàng Thế giới, “nhu cầu về các dịch vụ giáo dục (ở châu Phi) đang tăng với tốc độ nhanh hơn so với khả năng cung cấp của các chính phủ”. Vì vậy muốn đáp ứng đòi hỏi của châu ...

Những ngôi trường khủng khiếp cho trẻ em toàn thế giới

Tại cuộc họp của Liên hiệp quốc vào năm 2000, các chính phủ đã thỏa thuận mục tiêu là trước năm 2015, tất cả trẻ em đều được đi học[1]. Điều kì lạ là mục tiêu cao quý này lại không nói gì tới chất lượng học tập, toàn bộ ...

Chính sách giáo dục có phải là chính sách kinh tế?

Khi chính quyền trung ương tuyên bố rằng nó thay thế hoàn toàn sự hợp tác tự nguyện của những người quan tâm chính thì đó là nó tự lừa dối mình hay muốn lừa dối bạn.

Ayn Rand

Ayn Rand là một trí thức lớn của thế kỷ XX. Sinh ra ở Nga vào năm 1905 và học tập ở đó, bà di cư đến Hoa Kỳ sau khi tốt nghiệp đại học. Khi còn là sinh viên bà đã nghiên cứu lịch sử, chính trị, triết học ...

Đọc lại “Bàn về Tự do” của John Stuart Mill (Phần 2)

Theo Mill, trong bất kỳ nền dân chủ nào, giáo dục và đào tạo đều giữ vai trò quyết định. Vào thời ông, ông biết rằng quyền phổ thông đầu phiếu sớm muộn cũng trở thành hiện thực.

Đọc lại “Bàn về Tự do” của John Stuart Mill (Phần 1)

Một tác phẩm kinh điển trong kho tàng của triết học chính trị thế giới lần đầu tiên được dịch ra tiếng Việt, và, thật đáng ngạc nhiên một cách thích thú, chỉ vài tháng sau khi được in (12.2005) – như là một trong các dịch phẩm “đầu tay” ...

Báo khoa học

Năm 1941, Thế chiến II bước sang năm thứ ba. Ở Đông Dương từ năm trước Nhật đã nhiều lần làm áp lực trên Pháp để chặn đường tiếp tế cho quân Tưởng Giới Thạch qua ngả đường sắt từ Hải Phòng đi Vân Nam, dẫn tới việc chính phủ ...

Tạp chí Khoa học Phổ thông 1934-1942

Tạp chí Khoa học phổ thông là tờ tạp chí phổ biến khoa học thứ ba của VN tính theo thứ tự thời gian, như đã được giới thiệu trên các bài viết về hai tờ đầu: Khoa học Tập chí và Tạp chí Khoa học của nhà khoa học ...

Khoa học Tập chí

Ai cũng biết, tình trạng nghèo nàn lạc hậu của các nước châu Á vào thế kỷ XIII - XIX là nguyên nhân chủ yếu khiến họ bị các nước châu Âu thôn tính, chỉ trừ nước Nhật (và có lẽ, Thái Lan ở một mức thấp hơn) đã kịp ...

Giới thiệu tác phẩm Human Capital của Gary Becker

Vốn con người là toàn bộ những năng lực lâu dài mà việc sở đắc và sở hữu khiến con người có năng suất hơn trong những hoạt động khác nhau của mình. Những năng lực này, một phần là bẩm sinh và một phần là sở đắc nhờ những ...

Vốn con người

Việc đi học ở trường, khóa đào tạo về máy tính,  chi tiêu cho chăm sóc y tế, và những bài giảng về giá trị của thói quen đúng giờ và đức tính trung thực cũng chính là vốn. Bởi vì chúng góp phần cải thiện thu nhập, tăng cường ...

Chế độ nhân tài trị và Chủ nghĩa tinh hoa ở Singapore: Điều gì khiến cả hai bên đều sai khi tranh luận về chế độ nhân tài trị? (Phần 3/3)

Trong phần này, chúng tôi bàn luận chi tiết về những những điểm đúng và sai mà các nhà phê bình chế độ nhân tài trị Singapore đã chỉ ra. Chúng tôi đưa ra hai phản bác chung: một mang tính thực chứng và một mang tính chuẩn tắc. Cuối ...

Kế hoạch của Google nhằm phá vỡ hệ thống cấp bằng đại học chính là những gì mà Thị trường giáo dục đại học cần

Học đại học có thể đã từng là một điều “hiển nhiên” đối với phụ huynh và học sinh có đủ khả năng chi trả, nhưng giờ không còn như vậy nữa. Chi phí tăng vọt, lạm phát về điểm số, giá trị bằng cấp giảm dần, chính trị hóa ...

Phỏng vấn với Milton Friedman (Phần 3/3: Mức thuế thu nhập âm và hệ thống voucher)

Câu hỏi là, làm thế nào bạn có thể thay thế một hệ thống quan liêu hiện tại bằng một hệ thống khác mà chí ít có khả năng tự thu nhỏ trong tương lai? Và chiến lược cơ bản trong tất cả các trường hợp này là như nhau – bạn ...

Chính sách tự do lựa chọn trường là hướng đi khả dĩ nhất

Nếu trong kinh nghiệm đối phó của Mỹ với COVID-19 có điểm sáng thì đấy là trong lĩnh vực giáo dục tiểu học và trung học, nơi đòi hỏi về các lựa chọn thay thế cho các trường công truyền thống đang gia tăng. Đại dịch vừa vạch trần thiếu ...

Mười nguyên lý của hệ thống tự do lựa chọn trường học (phần 3/3)

Các nhà khởi tạo kinh doanh và giáo viên nên được tự do thành lập và quản lý trường học; những trường không thể thu hút học sinh nên được chấp nhận đóng cửa.

Mười nguyên lý của hệ thống tự do lựa chọn trường học (phần 2/3)

Hiệu trưởng và những người đứng đầu khác của nhà trường nên được trao toàn quyền trong việc xây dựng sứ mệnh và chương trình đào tạo mà họ tin là hấp dẫn nhất đối với học sinh và cha mẹ học sinh.

Mười nguyên lý của hệ thống tự do lựa chọn trường học (phần 1/3)

Cha mẹ và những người giám hộ hợp pháp cần được phép lựa chọn trường học cho con em mình. Không nên để họ bị thua thiệt vì để con em theo học ở một ngôi trường tư hoặc trường tôn giáo.

Hệ thống lựa chọn trường học giúp giáo viên chúng tôi có nhiều lựa chọn

Hệ thống cho phép lựa chọn trường học mang lại cho giáo viên sự tự do mà họ hằng mong ước. Một môn đồ của nền giáo dục cổ điển có thể rời bỏ chương trình giảng dạy tầm thường ở trường công và giảng dạy ngữ pháp chuẩn chỉnh ...

Quả bóng trong chân các trường đại học

Để giải quyết các vướng mắc hiện nay của kỳ thi trung học phổ thông, việc đầu tiên là chấm dứt cách nhìn đây là kỳ thi “2 trong 1” vì thi cử chứ đâu phải bán hàng mà cứ rao “2 trong 1”! Nhưng như thế thì các trường ...

Sự bùng nổ giáo dục tại nhà mới chỉ bắt đầu - Quan điểm của một nhà đầu tư danh tiếng

Có rất nhiều suy đoán về việc liệu xu hướng gia tăng giáo dục tại nhà (homeschooling) do đại dịch có phải chỉ là tạm thời. Dù có một số dấu hiệu cho thấy các bậc cha mẹ sẽ không gửi con trở lại các trường học công vào học kỳ ...

Chủ nghĩa tư bản và tự do: chủ nghĩa tư bản và phân biệt đối xử (Phần 9)

Có một thực tế lịch sử đáng chú ý là sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã làm giảm đáng kể mức độ bị cản trở trong hoạt động kinh tế của nhiều nhóm tôn giáo, chủng tộc hay nhóm xã hội riêng biệt; mà theo cách nói ...

Chủ nghĩa tư bản và tự do: Vai trò của chính phủ đối với giáo dục (Phần 8)

Ngày nay, giáo dục chính quy (formal schooling) được chi trả và gần như được quản lý hoàn toàn bởi các cơ quan chính phủ hoặc các tổ chức phi lợi nhuận. Thực trạng này được hình thành một cách dần dần và cho đến nay đã được nhiều người ...

Kiến tạo một nền đại học thực thụ

Những hạn chế trong tự do học thuật ở Việt Nam chủ yếu xuất phát từ tình trạng chính trị hóa và can thiệp quá mức của Nhà nước vào đại học, từ đó dẫn tới sự thiếu tự chủ của các cơ sở đào tạo đại học và mất ...

Chuyện giáo dục - Trói bớt tay người dạy

Quy định từ năm ngoái, năm nay nhắc lại, chứng tỏ những người ra quy định không thấy đó là chuyện lạ, không thấy sự phi lý của lệnh cấm này, không thấy nó vô hiệu hóa những công cụ hỗ trợ người thầy nên sẽ giảm đi hiệu quả ...

Chữa lành các mối quan hệ

Vấn đề cấp bách nhất của ngành giáo dục hiện nay là chữa lành các mối quan hệ giữa thầy – trò; giữa giáo viên – phụ huynh; giữa các cấp quản lý giáo dục – nhà giáo bởi các mối quan hệ này đang chịu nhiều tác động nên ...

Phớt lờ quy luật cung – cầu?

Một dự báo đưa ra con số 70.000 giáo viên có thể bị dư thừa đến năm 2020. Cầu giảm làm giáo viên dư thừa. Thế nhưng ngành sư phạm có biết điều chỉnh để giảm cung không? Không hề.

Kinh tế như một môn học phổ thông – tại sao không?

Chưa nói đến đúng sai trong kiến thức, thử tưởng tượng làm sao khơi gợi được lòng yêu thích kinh tế của học sinh bằng những khái niệm khô khan, mơ hồ và không gắn một chút gì với trải nghiệm của học sinh.

Bài toán giảm biên chế giáo viên

Hiện đang nảy sinh một nghịch lý, nhiều nơi đang thiếu giáo viên (theo Bộ Nội vụ, tổng cộng 29 tỉnh, thành đề xuất tuyển thêm hơn 40.000 người) nhưng không được tuyển thêm có nơi lại đang tìm cách cắt giảm 10% biên chế giáo viên như một bước ...

Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, nên bán Trường chuyên Hà Nội – Amsterdam

Xung quanh vấn bán trường chuyên cho khối tư nhân vẫn còn rất nhiều ý kiến và lập luận khác nhau. Tiến Sĩ Nguyễn Đức Thành xuất thân từ cựu học sinh Trường Amsterdam đưa ra lập luận ủng hộ vì sao nên bán trường chuyên Amsterdam cho tư nhân.

Tại sao Milton Friedman xem quyền lựa chọn trường học chỉ là bước đi đầu tiên chứ không phải cuối cùng

Hôm nay, chúng ta hãy cùng suy ngẫm về tầm nhìn của Milton Friedman trong việc tạo điều kiện cho các bậc phụ huynh, chứ không phải chính phủ, có quyền kiểm soát giáo dục của con cái họ.

Sự thất bại của nền giáo dục công lập qua một đồ thị

Bằng cách chỉ ra phí tổn to lớn của giáo dục công lập, Dan Mitchell đã phủ nhận niềm tin rằng, nếu giáo dục công lập nhận được càng nhiều tiền đầu tư từ ngân sách thì nó càng hiệu quả. Thực chất, chi tiêu cho trường công đã trở ...

Trường tư thục đang thích nghi với lệnh phong tỏa tốt hơn hệ thống độc quyền của trường công lập

Các trường tư có thể thích nghi với thay đổi hiệu quả hơn vì họ không bị cản trở bởi những quy định phiền phức như những trường công do nhà nước quản lý. Các trường ngoài công lập cũng có động lực thực sự để cung cấp giáo dục ...

Mô hình trường chuyên từ góc độ chính sách công

Thời nay, ngân sách nhà nước trợ cấp mạnh cho các trường chuyên cũng trên cơ sở tin tưởng rằng những tài năng này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho xã hội. Vậy trường chuyên liệu có thực sự đem lại hiệu quả dưới góc nhìn của khoa học ...

Tư tưởng của Fukuzawa Yukichi về gia đình và lịch sử văn minh (Phần 3)

Fukuzawa nghĩ rằng sao chép cái vỏ ngoài của văn minh phương Tây là điều tương đối dễ dàng. Nhưng ông hiểu rằng bản chất của văn minh phương Tây là sự độc lập trong tâm hồn của người dân, điều mà ông cho rằng người phương Tây đã có, ...

Tư tưởng của Fukuzawa Yukichi về gia đình và lịch sử văn minh (Phần 2)

Mặc dù Fukuzawa viết rất nhiều bài viết trong cuộc đời mình, nhưng cuốn sách quan trọng nhất trong đó chính là 'Văn minh luận chi khái lược' (An Outline of a Theory of Civilization).

Tư tưởng của Fukuzawa Yukichi về gia đình và lịch sử văn minh (Phần 1)

Fukuzawa Yukichi là một trong những nhân vật vĩ đại nhất Nhật Bản. Ông thường được coi là người đã toàn tâm toàn ý "Tây hóa" Nhật Bản trên hầu hết các khía cạnh của xã hội, trong đó bao gồm vấn đề phụ nữ và gia đình.

Thoát Á Luận

Giao thông ngày nay đã trở nên thuận tiện đến mức, một khi làn gió văn minh phương Tây thổi sang phương Đông, mọi cành cây ngọn cỏ ở phương Đông đều phải ngả theo.

Mọi người sinh ra đều bình đẳng, nếu có sự khác biệt là do học vấn

Người ta thường nói: "Trời không tạo ra người đứng trên người và cũng không tạo ra người đứng dưới người." Kể từ khi tạo hoá làm ra con người thì tất cả sinh ra đều bình đẳng, mọi người đều có tư cách, có địa vị như nhau, không ...

Trợ cấp cho trường chuyên - nước chảy chỗ trũng

Gần đây, cuộc thảo luận về ý tưởng bán các trường chuyên cấp 3, điển hình là trường THPT Hà Nội Amsterdam, đã thu hút được đông đảo sự quan tâm, thảo luận đa chiều. Một trong những câu hỏi tâm điểm của cuộc thảo luận này là hiện nay ...

Thị trường tự do có làm băng hoại các giá trị đạo đức hay không?

Mười nguyên lý của hệ thống tự do lựa chọn trường học

Cha mẹ và những người giám hộ hợp pháp cần được phép lựa chọn trường học cho con em mình. Không nên để họ bị thua thiệt vì để con em theo học ở một ngôi trường tư hoặc trường tôn giáo. Hiệu trưởng và những người đứng đầu khác của nhà trường nên được trao toàn quyền trong việc xây dựng sứ mệnh và chương trình đào tạo mà họ tin là hấp dẫn nhất đối với học sinh và cha mẹ học sinh. Các nhà khởi tạo kinh doanh và giáo viên nên được tự do thành lập và quản lý trường học; những trường không thể thu hút học sinh nên được chấp nhận đóng cửa.

Chủ nghĩa tư bản và tự do

Chủ nghĩa tư bản và Tự do là một cuốn sách của Milton Friedman được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1962 bởi Nhà xuất bản Đại học Chicago, thảo luận về vai trò của nền kinh tế thị trường trong xã hội tự do. Nó đã bán được hơn nửa triệu bản kể từ năm 1962 và đã được dịch sang mười tám thứ tiếng.