Black Friday là chủ nghĩa tư bản trong trạng thái tốt đẹp nhất

Hãy ngừng việc chế nhạo những đám đông hỗn tạp ở các siêu thị Walmart địa phương và nhìn nhận đúng ý nghĩa của Black Friday: một sự trợ giúp lớn cho những người nghèo.

Tôi đã tham dự một buổi Thánh lễ hàng ngày (Daily Mass) vào ngày Black Friday năm ngoái. Vị linh mục không lãng phí quá nhiều thời gian vào việc giảng bài mà đưa ra một vài nhận xét về Lễ Tạ ơn và một tuyên bố về Black Friday mà tôi cảm thấy rất mới mẻ. Ông ấy nói rằng "Đây là ngày dành cho người nghèo." Tất nhiên điều này là đúng, nhưng liệu chúng ta có thường nghĩ về Black Friday với ý nghĩa đó không? Vì Ngày Lễ Tạ ơn và Black Friday cũng sắp đến gần, chúng ta hãy cùng suy ngẫm về câu nói ngắn gọn nhưng vô cùng sâu sắc này.

Không phải là về lòng tham

Black Friday là ngày mà thành quả lao động của chúng ta dồi dào hơn, và sẵn có hơn cho nhiều người.

Black Friday thực sự là một trong những ví dụ tốt đẹp nhất về chủ nghĩa tư bản mà chúng ta có hiện nay. Đó là ngày mà mọi người trở nên giàu có hơn. Các nhà sản xuất trở nên giàu hơn vì có nhiều người mua những sản phẩm tuyệt vời của họ, và người tiêu dùng trở nên giàu có hơn vì họ được sở hữu thứ mà họ đánh giá cao đồng thời tiết kiệm thêm được một ít từ số tiền mà họ vất vả kiếm được. Đây là điều mà chủ nghĩa tư bản hướng tới: làm giàu cho nhau thông qua việc tặng quà lẫn nhau.

Đánh giá qua giọng nói và màu da, tôi gần như chắc chắn rằng vị linh mục này là người nhập cư đến từ một quốc gia rất nghèo. Ông ấy chắc chắn hiểu về sự nghèo đói, và việc ông nhìn thấy chút gì đó giống như tình bác ái đầy tính Kito trong ngày Black Friday, một ngày mà giới Cơ đốc giáo và tầng lớp trung lưu lớp trên ở Mỹ nói chung chế giễu vì nó tán dương chủ nghĩa tiêu dùng và chủ nghĩa vật chất, với tôi quả là mang tính khai sáng. Sự thật là Black Friday mang lại lợi ích cho người nghèo và tầng lớp lao động hơn ai hết. Người giàu không cần giảm giá. Họ mua những gì họ muốn bất kể giá cả là bao nhiêu.

Nhưng Black Friday là ngày mà thành quả lao động của chúng ta dồi dào hơn và sẵn có cho nhiều người hơn. Hãy nghĩ về điều này nếu lần tới bạn có ý định chế giễu bà mẹ đơn thân nào đó chỉ vì cô ấy có mặt trong một đám đông tại các đợt khuyến mãi lớn cố gắng giành lấy món quà Giáng sinh giảm giá cho con mình. Nó có thể hơi hỗn loạn đấy, nhưng nó cũng là một lễ hội huy hoàng về những tác động đầy tính nhân đạo của thị trường tự do.

Tạm ngưng phán xét

Thật quá dễ cho những kẻ ngồi ngả lưng trên ghế vào ngày Black Friday, tách mình ra khỏi cuộc đua bầy đàn, giữ mình cao vượt lên trên đám tiện dân đang giành giật với nhau một chiếc tivi giảm nửa giá dưới kia. Đám cánh tả tân mác-xít, và đáng tiếc là cả một số kẻ theo chủ nghĩa tự do, thường chửi những người này là ngu ngốc và nghĩ rằng  những thứ "rác rưởi" như tivi, đồ chơi trẻ em và máy chơi game thì đáng gì mà hoan hỉ thế.

Đây là bi kịch lớn của nhà triết học chính trị, kẻ cho rằng mình biết điều gì là tốt nhất cho mọi người. "Bạn không thực sự cần cái tivi hay đôi giày mới đó." Đối với những người này, tôi muốn nói hãy bước xuống khỏi cái vị trí đạo đức cao siêu của mình đi. Các người là ai mà  biết người ta cần hay không cần cái gì? Đó là vẻ đẹp của chủ nghĩa tự nguyện và chủ nghĩa tư bản: đó là một thế giới quan mang tính mô tả, chứ không mang tính quy định. Không ai có quyền, chứ chưa nói đến đủ điều kiện, để quyết định điều gì là tốt nhất cho mọi người. Trong một thị trường thực sự tự do, nơi không có sự ép buộc của chính phủ và chủ nghĩa thân hữu, mọi người đều có thể tự phân bổ cho mình những nguồn lực, hàng hóa và dịch vụ mà họ cho là có giá trị và thiết yếu nhất.

Phần lớn chúng ta nghĩ về Black Friday như một ngày của chủ nghĩa tiêu dùng thô bạo, của lòng tham và sự bám chặt phi lý vào của cải vật chất. Nhưng hãy nhìn xem cuộc sống thật tươi đẹp biết bao. Thị trường tự do đã mang lại thặng dư không thể tưởng tượng nổi đối với ngay cả những thành viên giàu có nhất trong xã hội cách đây hai trăm năm. Vậy nên, hãy ngừng phán xét và hãy ăn mừng sự dư dả này.

*Cole Webb Harter là sinh viên điện ảnh tại Trường Đại học Công giáo John Paul (John Paul the Great Catholic University), anh viết blog về phim, tôn giáo và chủ nghĩa tự do cho tạp chí The Andalusian Peafowl

Nguồn: Cole Webb Harter, Black Friday Is Capitalism at Its Most Beautiful, Foundation for Economic Education, 24/11/2017