Những luận cương liên bang (Phần 2)

I. TƯ TƯỞNG VỀ MỘT QUỐC GIA MỚI 

1. Giá trị của Liên bang (2/3)

HAMILTON

Một liên bang đoàn kết vững chãi sẽ đem lại một thời đại vinh quang nhất cho nền hòa bình và tự do của các tiểu bang, sẽ là một hàng rào ngăn cản sự chia rẽ và phiến loạn trong nước… Khoa chính trị học, tuy vậy, giống như các khoa học khác, đã giành được nhiều tiến bộ quan trọng. Hiệu lực của các nguyên tắc chính trị ngày nay đã được nhiều người hiểu rõ; xưa kia những nguyên tắc chính trị đó không được mấy người hiểu biết hoặc chỉ được hiểu biết một cách sơ sài, sai lạc. Sự phân quyền thành nhiều ngành cân đối và kiểm soát lẫn nhau, sự thành lập những toà án với những thẩm phán đứng đắn, sự tham gia của dân chúng trong chính quyền qua các vị đại diện của dân chúng do dân tự do chọn lựa, đó là những điều mới khám phá được, hay đã được áp dụng một cách có tiến bộ trong thời đại này. Đó là những phương tiện có hiệu lực để duy trì những điểm hay của chính thể cộng hòa và để trừ bỏ hoặc làm giảm bớt những khuyết điểm hay lỗi lầm của chính thể cộng hòa. Thêm vào những nguyên tắc vừa kể trên để cải thiện chính thể chủ quyền nhân dân, tôi xin phép đưa ra một nguyên tắc khác nữa, tuy là nguyên tắc này có vẻ mới lạ và tuy nguyên tắc này đã được người ta dùng làm cơ sở để phản đối Hiến pháp mới: đó là nguyên tắc nới rộng phạm vi của chính thể liên bang, hoặc trên phương tiện vị trí lớn nhỏ của một tiểu bang, hoặc trên phương tiện củng cố quyền lực của vài tiểu bang nhỏ bé trong một liên bang độc nhất rộng lớn…

Ông Montesquieu không những đã không phản đối ý niệm một liên bang của nhiều tiểu bang mà ông lại còn quan niệm một cách rất minh bạch rằng “cộng hòa liên bang” là một chính thể thực tiễn nhất vừa để bành trướng phạm vi chính quyền của dân chúng vừa để giúp chính thể cộng hòa dân chúng có được tất cả những lợi điểm của một chính quyền quân chủ. Ông đã nói như sau đây:

“Rất có thể là nhân loại sẽ phải tiếp tục sống mãi mãi dưới sự trị vì của một người độc nhất nếu họ không nghĩ ra được một chính thể có tất cả những lợi điểm quốc nội của một chế độ cộng hòa đồng thời lại có tất cả những lợi điểm đối ngoại của một chế độ quân chủ. Đó là chính thể “cộng hòa liên bang” vậy”. Chính thể đó là một thỏa hiệp trong đó nhiều nước nhỏ thỏa thuận trở thành hội viên của một nước lớn hơn, và sau này, mỗi nước nhỏ là một thành phần để thành lập một nước lớn đó. Đó là sự kết hợp của nhiều xã hội để thành lập một xã hội mới có khả năng bành trướng thêm nữa nhờ sự kết hợp của các xã hội khác nhau cho tới khi xã hội mới đã có đủ quyền lực để duy trì an ninh cho toàn thể cái xã hội mới đó. Một nền cộng hòa như vậy sẽ có khả năng đương đầu với một lực lượng ngoại bang, đồng thời có khả năng ngăn cản một tình trạng tan rã và nhũng nhiễu trong nước. Một chính thể như vậy loại trừ được tất cả những điều bất lợi cho quốc gia đó.

Nếu một tiểu bang hội viên, tức là một thành phần của liên bang, mưu toan chiếm đoạt quyền lực tối cao của liên bang, tiểu bang đó vẫn sẽ không có được quyền lực và uy tín của chính quyền liên bang tại các tiểu bang khác. Nếu quyền lực của tiểu bang này lấn qua tiểu bang khác thì tất cả các tiểu bang khác sẽ phải lo ngại ngay, và dù có lấn át được một tiểu bang láng giềng nhưng sẽ bị tất cả các tiểu bang khác đánh bại trước khi tiểu bang này hoàn thành việc chiếm đoạt quyền lực.

Nếu dân chúng phiến loạn tại một tiểu bang, dân chúng tất cả các tiểu bang khác của liên bang sẽ dẹp cuộc phiến loạn đó. Nếu một thành phần lạm dụng quyền hành thì các thành phần khác sẽ thi hành những cải cách chung để cho thành phần đó phải quay trở lại một chính sách hợp pháp.

Vì chính thể cộng hòa liên bang gồm có nhiều cộng hòa nhược tiểu cho nên chính thể này có thể hưởng một nền hạnh phúc thịnh vượng trong nước, còn về đối ngoại, nhờ ở sự liên bang cho nên chính thể này lại cũng hưởng được tất cả những lợi điểm của những nước quân chủ lớn hơn”.¹

Tôi nhận thấy cần phải trích dài dòng những đoạn kể trên bởi vì những đoạn này đã tóm tắt minh bạch những lý do cốt yếu để chủ trương liên bang, và để cho đồng bào khỏi có một cảm tưởng sai lầm nếu những nguyên tắc khác trong cuốn sách này được áp dụng sai lạc và sẽ ảnh hưởng bất lợi tới chủ trương liên bang. Đồng thời, những đoạn trích văn đó lại liên hệ mật thiết tới mục đích của bài nghị luận này, tức là giải thích về khuynh hướng của chính phủ liên bang để đàn áp những chia rẽ và phiến loạn trong nước.

Có một sự phân biệt, tuy tế nhị nhưng chưa chắc đã hoàn toàn đúng, thường được người ta nêu lên về danh từ “sự liên minh của các tiểu bang” và “sự củng cố của các tiểu bang”. Đặc tính chính yếu của danh từ đầu là sự hạn chế quyền hạn của các tiểu bang hội viên trong chính quyền liên bang, tuy không có sự hạn chế quyền hạn của chính quyền tiểu bang tại tiểu bang. Nhiều người thường chủ trương là hội đồng trung ương không có quyền hạn gì về nền hành chánh của tiểu bang. Ngoài ra, người ta lại cũng chủ trương là các tiểu bang hội viên của liên bang phải có quyền bình đẳng tuyệt đối về bầu cử. Đó là những lập trường hoàn toàn độc đoán chưa được chứng minh trên một nguyên tắc nào và chưa hề được áp dụng từ xưa tới nay. Có những trường hợp mà chính quyền đã được thành lập trên căn bản công nhận sự phân biệt “liên bang” và “củng cố quyền lợi tiểu bang trong liên bang”, nhưng trong thực tế, nguyên tắc này đã có rất nhiều trường hợp ngoại lệ và chứng tỏ không có một quy luật nhất định nào để giữ nguyên vẹn được sự phân biệt ý nghĩa trong hai danh từ. Trong trường hợp mà nguyên tắc này được áp dụng một cách nguyên văn, nó sẽ đem lại nhiều sự hỗn độn không thể giải quyết được và làm cho chính phủ trở thành bất lực và ngu đần.

“Cộng hòa liên bang” chỉ có một nghĩa rất giản dị là “sự kết hợp của nhiều xã hội” hay sự kết hợp của hai hoặc nhiều nước thành một nước. Phạm vi, những sự thay đổi và những mục tiêu của chính quyền liên bang, là những vấn đề sẽ được định đoạt do sự thỏa thuận chung. Nếu chính quyền riêng biệt của các tiểu bang không bị bãi bỏ, nếu chính quyền đó lúc nào cũng vẫn được thi hành, do quyết định của Hiến pháp, do nhu cầu của địa phương và nếu địa phương đó hoàn toàn phụ thuộc vào những chính quyền của liên bang thì thực trạng cũng như trong lý thuyết, “liên bang” chỉ là sự liên kết của nhiều nước mà thôi. Dự thảo Hiến pháp mới không những không chủ trương bãi bỏ chính quyền của các tiểu bang mà còn chủ trương mỗi tiểu bang là một thành phần của chủ quyền quốc gia bằng cách cho phép mỗi tiểu bang được đại diện trực tiếp trong Thượng Nghị viện và để cho chính quyền tiểu bang một số những quyền lực đặc biệt và quan trọng. Chủ trương đó là một ý niệm rõ ràng và đầy đủ về một chính phủ liên bang vậy.

Nguồn: trích từ Ralph H.Gabriel (1954). Hamilton, Madison and Jay: On the Constitution. Đại học Yale, Hoa Kỳ. Được dịch và ấn hành bởi Việt Nam Khảo dịch xã (có trụ sở ở 61 Lê Văn Duyệt, Sài gòn) vào các năm 1959 và 1966 ở miền Nam Việt Nam, dưới tên gọi là “Luận về Hiến pháp Hoa Kỳ”.